Gertrude Bell’in Meram Notları

Gertrude Bell’in Konya merkezdeki gezisi ve aldığı notlar bilimsel bir temelden ziyade turistik bir gezinin notları gibidir. Mektuplarında dahi detaylı bilimsel ifadelere yer vermemiştir. Ziyaret edip not aldığı başlıca yerler; İnce Minare Medresesi, Karatay Medresesi, Sahip Ata Külliyesi, Mevlana Celaleddin Rumi Dergahı, Meram ve Sille’dir. Gertrude Bell Mevlana Celaleddin Rumi Dergahı ve Sille’de yoğun mesai harcamıştır.

Gertrude Bell’in Konya Vilayeti’ndeki araştırma bölgeleri üç ana merkeze ayrılmıştır. Bunlardan ilki Beyşehir, Kilistra, Meram, Sille ve merkezi kapsayan Batı bölgesi, ikincisi Karaman ve Karadağ kapsayan Güney Bölge ve üçüncüsü Karapınar, Karacadağ, Ereğli ve Hasan Dağı’nı kapsayan Doğu Bölgesidir. Gertrude Bell’in araştırma alanı Psidia ve Lykonia yol güzergahı üzerindeki antik Yunan ve Roma eserleridir.

10 Çar Çarşamba [10 Mayıs 1905]

“Sabah Fattuh ile çok ilginç bir kilisenin haritasını çıkardığım Meram’a gittim. Köy, bahçeleri ve suyu ile büyüleyici bir yerdi. Öğle yemeğinden sonra çek tahsili için Osmanlı bankasına gittim. Orada Şam’daki (Dimashq (Esh Sham, Damas)] eski Fransız Konsolosun oğlu Mr Savoie’yi buldum, hoş bir adam. Suriye asıllı bir Beyrutlu, adı Trab veya Trat gibi bir şey olan menajer geldi. Halen 2 erkek kardeşi ile birlikte burada sürgün bulunan Busralı ‘Abdullah esh Shweire’den Arap tüccarına gönderdik. İlk başta konuşmaktan korkuyordu, sonra bize bir akşam Kahweh’e nasıl gittiklerini ve polis geldiğini ve ertesi sabah İstanbul’a seyahat etmeleri gerektiğini söyledi. Aceleyle işleri için bir vekil koydu ve karısını ve 5 küçük çocuğunu bırakarak gitti. Seyahati kendi imkanları ile yapmak zorunda kaldılar. On beş gün İstanbul’da tutuldular soru sorulacak kimseyi göremediler ve oraya vardıklarında neredeyse parasızdılar. Busrah’dan para almak için aracılar bulduk. Neden gönderildiği hakkında hiçbir fikri olmadığını – Araplarla hiçbir ilgisi olmadığını söyledi. Belki de kıskanç bir tüccar onu suçladı. O ayrıldıktan sonra Hüsne Bey geldi ve İsviçreli bir misyoner bayan olan Fraulein Gerber’i bulduğum Loytved’lere gittim. Diğerleri az önce geldi ve istasyona yürüdük. Loytveds otelde yemek yiyordu ve sonrasında ilerleme hakkında uzun bir tartışma yaptık. Yatağa geç girdim ve köpeklerin havlaması yüzünden uyumadım.”

Kaynak: Tuba Kabakçı, Gertrude Bell’in Mektup ve Günlüklerine Göre Konya Vilayeti (1905-1907), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2019